Vanaf 18 jaar is er geen toestemming meer nodig voor het verrichten van rechtshandelingen. Maar wat als iemand zelf niet (meer) over bepaalde onderwerpen kan of mag beslissen door bijvoorbeeld een verstandelijke beperking, verslaving of dementie?
Maurena Leimena: “In zo een situatie kan iemand anders gevraagd worden om persoonlijke en financiële zaken te regelen. Ook biedt de wet verschillende maatregelen om mensen te beschermen. Ik vertel u graag meer over de mogelijkheden van curatele, bewind en mentorschap.”
Handelingsbekwaam
Iedereen vanaf 18 jaar is volgens de wet meerderjarig en handelingsbekwaam. Dit betekent dat iemand voor het verrichten van rechtshandelingen geen toestemming nodig heeft van zijn:
- wettelijke vertegenwoordigers;
- ouder(s) met gezag;
- voogd.
Bijvoorbeeld bij het huren van een huis, kopen van een auto of afsluiten van een telefoonabonnement.
Maar wat als uzelf, uw echtgenoot, uw kind of een ander familielid niet (meer) in staat bent/is om zelf beslissingen over persoonlijke en financiële zaken te kunnen nemen? Bijvoorbeeld door een verstandelijke beperking, verslaving of dementie? U kunt iemand anders vragen deze zaken voor u te regelen. Zo kunt u zich bij gesprekken en beslissingen laten ondersteunen door uw echtgenoot of uw kind. U kunt ook iemand anders machtigen om betalingen voor u te verrichten. Het gaat nog een stap verder als u niet meer zelf over bepaalde onderwerpen kan of mag beslissen. De wet biedt verschillende mogelijkheden om mensen te beschermen.
- Mentorschap
Mentorschap is de minst vergaande maatregel. Wanneer iemand niet goed voor zijn eigen persoonlijke belangen kan opkomen, door bijvoorbeeld een verstandelijke beperking of psychische aandoening, kan de rechter een mentor aanwijzen. Deze mentor kan dan beslissingen nemen over behandelingen, verzorging en/of andere beslissingen op het gebied van welzijn. De persoon om wie het gaat blijft wel handelingsbekwaam en mag over andere onderwerpen zoals financiële zaken wel zelf beslissingen nemen. - Bewind
Onderbewindstelling is een maatregel die een rechter kan nemen ten behoeve van een meerderjarige die door zijn lichamelijke of geestelijke toestand niet goed voor meer kan opkomen voor zijn belangen van financiële aard. De rechter kan in dat geval een bewindvoerder benoemen. De bewindvoerder zal de financiële zaken van diegene die onder bewind is gesteld overnemen. Deze persoon blijft nog steeds handelingsbekwaam en mag over andere onderwerpen zoals zijn of haar welzijn wel zelf beslissingen nemen. - Curatele
De ondercuratelestelling is de meest vergaande maatregel. Deze maatregel is bedoeld voor mensen die zowel hun financiële als andere persoonlijke zaken niet zelf kunnen regelen. De rechter benoemt dan een curator, die beslist over geld, verzorging en begeleiding van die persoon. Iemand die onder curatele is gesteld, wordt handelingsonbekwaam en mag over bijna niets meer zelf beslissen. De rechter zal pas aan curatele toekomen, wanneer de andere maatregelen zoals bewind of mentorschap of een combinatie van beiden onvoldoende is.
Wie kan tot mentor, bewindvoerder of curator worden benoemd?
In principe kan iedereen die meerderjarig en handelingsbekwaam is en dat wil, tot curator, bewindvoerder of mentor worden benoemd. Vaak is dat een echtgenoot, één van de ouders, broers of zussen. Let wel op dat wanneer men een dergelijke taak op zich neemt, de kantonrechter toezicht houdt op de uitvoering hiervan. Zo dient men jaarlijks aan de kantonrechter rekening en verantwoording af te leggen over de financiën van de betrokkene. In sommige gevallen dient men zelfs toestemming te vragen aan de kantonrechter. Bijvoorbeeld bij de verkoop van een woning van de betrokkene.
Daarnaast zijn er ook professionele kantoren die als mentor, bewindvoerder en curator kunnen optreden. Wanneer een conflict is tussen familieleden kan het soms raadzaam zijn om een specialist aan te stellen.
Wie kan om deze beschermende maatregelen vragen?
In de eerste plaats kan de betrokkene zelf de maatregel aanvragen. Verder kan zijn of haar partner of een familielid een dergelijk verzoek doen. Ook de Officier van Justitie kan tot mentorschap, onderbewindstelling of ondercuratelestelling verzoeken. Dat zal gebeuren wanneer er geen familie meer is die het verzoek kan doen of als ‘de familie’ goede redenen heeft om het verzoek niet zelf te doen. De aanvraag dient gericht te worden aan de kantonrechter. Via rechtspraak.nl zijn formulieren te downloaden welke eenvoudig zelf in te vullen zijn. Voor het aanvragen van deze maatregelen brengt de rechtbank wel kosten (griffierechten) in rekening.
Beloning voor de werkzaamheden?
De kantonrechter kan op verzoek van de aan te stellen mentor, bewindvoerder of curator een financiële vergoeding vaststellen voor de werkzaamheden die hij of zij verricht. Bij het vaststellen van de vergoeding houden de rechters de ‘Regeling beloning curatoren, bewindvoerders en mentoren’ van de staatssecretaris van Justitie en Veiligheid aan.
Kan de maatregel opgeheven worden?
Tot slot kan de maatregel ook weer opgeheven worden, wanneer de betrokkene zelf weer goed zijn eigen belangen kan behartigen. Hiervoor dient men een verzoek bij de kantonrechter in te dienen. De rechter zal dan beoordelen of de maatregel opgeheven kan worden.
Gratis 30 minuten adviesgesprek
Wilt u weten wat in uw persoonlijke situatie verstandig is? Ik adviseer u graag tijdens een gratis 30 minuten gesprek. Maak nu een afspraak.
